Τι είναι το εργασιακό άγχος

Τί ορίζεται σαν άχγος και ποιές οι κύριες πηγές άγχους στον εργασιακό χώρο;

Στην καθημερινή διάλεκτο, όπως και στην επιστημονική, ο όρος «άγχος» αναφέρεται στην αιτία και στην κατάσταση που συνοδεύει την πίεση, όπως επίσης και στα αρνητικά αποτελέσματα που έχει αυτή η πίεση.

Οι κύριες πηγές άγχους συνδέονται με 4 κατηγορίες στον εργασιακό χώρο.

 

α) Περιεχόμενο εργασίας

Σε αυτή την κατηγορία συγκαταλέγονται οι εξής πηγές: φόρτος/έλλειψη εργασίας, πολυπλοκότητα εργασίας, μονοτονία, πολλές ευθύνες, επικινδυνότητα, διφορούμενα ή συγκρουόμενα αιτήματα από προϊσταμένους.

 

β) Συνθήκες εργασίας

Σε αυτή την κατηγορία συγκαταλέγονται οι εξής πηγές: παρουσία τοξικών ουσιών, φτωχές συνθήκες εργασίας (θόρυβος, έλλειψη φωτισμού, ραδιενέργεια, υψηλή/ χαμηλή θερμοκρασία, κλπ), στάση σώματος κατά τη διάρκεια εργασίας, απαιτητική σωματική εργασία, επικίνδυνες συνθήκες εργασίας και έλλειψη προστασίας.

 

γ)  Προοπτικές εργασίας

Βάρδιες, χαμηλός μισθός, φτωχές προοπτικές ανάπτυξης και προαγωγής, ανασφάλεια εργασίας, ευέλικτο συμβόλαιο εργασίας.

 

δ)  Κοινωνικές σχέσεις στον εργασιακό χώρο

Έλλειψη ευκαιριών για εκδήλωση ηγετικών ικανοτήτων, χαμηλή συναδελφική υποστήριξη, χαμηλή συμμετοχή στις τελικές αποφάσεις, ανελευθερία κινήσεων στον προσωπικό τρόπο εργασίας, διακρίσεις.

 

«Το λίγο άγχος είναι απαραίτητο και δημιουργικό».  Πότε λοιπόν το άγχος αποτελεί πρόβλημα;

Είναι αλήθεια οτι οποιαδήποτε ασχολία και οποιαδήποτε αντίδραση του οργανισμού  παραμένουν να είναι υγιείς όσο δεν αγγίζουν τα όρια υπερβολής.  Το άγχος όπως και όποια άλλη αντίδραση του οργανισμού αρχίζει και αποτελεί πρόβλημα όταν έχουμε συνέπειες στο σωματικό πια επίπεδο και όταν η συμπεριφορά μας αρχίζει και δυσχεραίνει την καθημερινότητα μας, τη σχέση με τον εαυτό μας και ως εκ τούτου και με τους άλλους ανθρώπους γύρω μας.  Δεν υπάρχουν αντικειμενικά όρια στο πότε το άγχος αρχίζει και γίνεται πρόβλημα.  Είναι υποκειμενικό για τις αντοχές του κάθε ανθρώπου και είναι σωστό να υπάρχει ενδοσκόπηση  ώστε τα σημάδια της ενόχλησης να γίνονται αντιληπτά εγκαίρως και να προλαμβάνονται πριν γίνουν χιονοστιβάδα.

 

Ποιά είναι τα σωματικά, ψυχολογικά και συμπεριφοριστικά συμπτώματα του εργασιακού άγχους, και ποιές επιπτώσεις μπορεί να έχει το εργασιακό άγχος σε οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο;

Τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να είναι πονοκέφαλοι, ναυτίες, ψυχοσωματικές διαταραχές( γαστρεντερίτιδα, στεφανιαία νόσος), αδυναμία του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλαγές σε ορμονικό επίπεδο, αλλαγές στο επίπεδο χολιστερίνης και πίεσης, δυσκολίες αναπνοής.

Τα ψυχολογικά συμπτώματα μπορεί να είναι θυμός, κατάθλιψη, απάθεια, εντύπωση οτι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, δυσκολίες στο να πάρουμε αποφάσεις.

Τα συμπεριφοριστικά συμπτώματα μπορεί να είναι υπερκινητικότητα, παρορμητισμός, αυξημένη χρήση διεγερτικών (αλκοόλ, κάπνισμα, κλπ.), υπερβολικό ή λίγο φαγητό, έλλειψη ενθουσιασμού και κινήτρων, απογοήτευση, χαμηλό ενδιαφέρον για δουλειά και χαμηλό ηθικό.

Σε κοινωνικό επίπεδο, οι επιπτώσεις μπορεί να είναι οι εξής: υπερευαισθησία, εκνευρισμός, εχθρότητα, ξεσπάσματα θυμού, επιθετική συμπεριφορά, απομόνωση απο το περιβάλλον.

Σε οικογενειακό επίπεδο, συνήθως οι νέοι managers βρίσκονται αντιμέτωποι με την αναπόφευκτη σύγκρουση ανάμεσα σε εργασιακά και οικογενειακά καθήκοντα.  Αυτό συμβαίνει κυρίως με τους ανθρώπους που βρίσκονται στην αρχή της καρριέρας τους και κύριο μέλημά τους είναι να καθιερωθούν και αναρριχηθούν στα σκαλιά της ιεραρχίας.  Σε αυτή την περίπτωση, προκύπτουν προβλήματα επικοινωνίας και κατανόησης ανάμεσα στο ζευγάρι, ιδιαίτερα αν εργάζεται μόνο ο ένας απο τους δύο συντρόφους.  Υπο κανονικές συνθήκες όμως, η οικογένεια δρά ως καταλύτης και ο εργαζόμενος βρίσκει καταφύγιο, υποστήριξη και κατανόηση.

 

Υπάρχουν διαστάσεις της προσωπικότητας που έχουν βρεθεί να συνδέονται με το άγχος, και αν ναι, ποιά είναι τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα;

Είναι σωστό να πούμε οτι κάθε συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα τόσο των βιωμάτων του ανθρώπου όσο και του τρόπου με τον οποίο είναι δομημένος ο εγκέφαλος του.  Έτσι και το άγχος εξαρτάται απο τα όρια αντοχής που έχει ο κάθε άνθρωπος, απο τις εμπειρίες των παιδικών του χρόνων, απο τη χημική ισορροπία του εγκεφάλου του, αλλά και απο τη φύση και τις συνθήκες εργασίας.  Διαστάσεις της προσωπικότητα που ενδεχομένως να κάνουν τον άνθρωπο πιο ευάλωτο είναι κατα πόσο μπορεί να αντέξει την ασάφεια στο χώρο εργασίας, κατά πόσο πιστεύει οτι κατέχει γνωσιακά το αντικείμενο εργασίας και συμπεριφορές με τις οποίες αντιμετωπίζει τις δυσκολίες που παρουσιάζονται( αποτελεσματικότητα, ταχύτητα, κλπ.).  Άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν ειναι η ηλικία, το επίπεδο σπουδών και η κοινωνική τάξη.

 

Ποιοί εργασιακοί παράγοντες μπορούν να μειώσουν και ποιοί να αυξήσουν το άγχος στον εργασιακό χώρο;

Όλες οι προαναφερόμενες πηγές άγχους συμβάλλουν στην αυξομείωση του επίπεδου του άγχους.  Όποιες απο αυτές είναι εφικτό να βελτιωθούν ή να γίνουν πιο ξεκάθαρες, σίγουρα θα διαφοροποιήσουν το επίπεδο άγχους, αλλά και θα αυξήσουν την ικανοποίηση  που παίρνουν οι εργαζόμενοι απο τη δουλειά τους.

 

Υπάρχουν εργασιακοί ρόλοι που έχουν συνδυαστεί με υψηλότερα επίπεδα εργασιακού άγχους ή έιναι καθαρά θέμα προσωπικότητας; (Και αν ναι, ποιοί είναι αυτοί;)

Τόσο η προσωπικότητα όσο και η φύση και οι συνθήκες εργασίας καθορίζουν το επίπεδο άγχους που βιώνει ο κάθε άνθρωπος.  Το επίπεδο ασάφειας εργασίας, τα διφορούμενα ή αντιφατικά αιτήματα απο προϊσταμένους, το επίπεδο ευθυνών είναι στοιχεία που συνήθως εντίνουν το επίπεδο άγχους.  Σϊγουρα, όσο κάποιος προάγεται και αποκτά περισσότερες ευθύνες και υπαλλήλους να διευθύνει, τόσο το άγχος αυξάνεται.  Παράλληλα όμως, μπορεί να αυξάνεται και η ικανοποίηση που λαμβάνει απο τη δουλειά του και έτσι να βρίσκει ισορροπία ανάμεσα στα δύο.

 

Ποιοί είναι οι γενικοί κανόνες αντιμετώπισης του εργασιακού άγχους, και με ποιόν τρόπο μπορεί ο άνθρωπος  και η εταιρία να βοηθήσουν στην πρόληψη και ελαχιστοποίηση του εργασιακού άγχους;

Η πρόληψη και ελαχιστοποίηση του εργασιακού άγχους μπορεί να γίνει σε 3 επίπεδα.

 

α) Αλλαγή συνθηκών και φύση εργασίας

Σε αυτή την περίπτωση, η εταιρία μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες και το περιεχόμενο εργασίας, να εφαρμόσει ένα ευέλικτο ωράριο, να αναπτύξει ένα αξιοκρατικό πρόγραμμα προαγωγής και ανάπτυξης προσωπικού, να βρεί ομαλούς τρόπους διευθέτησης συγκρούσεων

 

β)   Ανάπτυξη τρόπων αντίστασης των εργαζομένων σε συγκεκριμένες πηγές άγχους

Σε αυτή την περίπτωση η εταιρία μπορεί να μειώσει την ευαισθησία των υπαλλήλων της στο άγχος, με το να τους παρέχει σεμινάρια πάνω σε διαχείριση χρόνου, διαπροσωπικές σχέσεις, να τους δίνει μια ξεκάθαρη εικόνα του αντικειμένου εργασίας, να τους ενθαρρύνει και να τους υποστηρίζει να διατηρούν μια ισορροπία ανάμεσα σε εργασία και οικογένεια, και τέλος να τους παρέχει ειδικευμένη ψυχολογική υποστήριξη όταν την έχουν ανάγκη.

 

γ) Ανάπτυξη αυτογνωσίας

Σε αυτή την περίπτωση, εδώ ο ίδιος ο εργαζόμενος παίρνει μέτρα για τον εαυτό του.  Πολλές φορές βοηθαέι να κρατάμε ένα ημερολόγιο όπου να καταγράφουμε όλα τα γεγονότα που μας προκαλούν άγχος στην εργασία μας και ποιές είναι οι επιπτώσεις τους.  Με αυτό τον τρόπο, αποκτούμε μια βαθύτερη κατανόηση των γεγονότων και του εαυτού μας και πολλές φορές, φτάνουμε στο σημείο να προλαμβάνουμε την επίθεση άγχους που νοιώθουμε.  Επίσης, η γυμναστική, σωστή διατροφή, αρκετός ύπνος, εξωεργασιακά ενδιαφέροντα βοηθούν στο να καταπραϋνουν το εργασιακό άγχος.  Στη συνέχεια, το διάβασμα σχετικών βιβλίων προσφέρουν βοηθητικές ασκήσεις, ιδέες και διάφορες προτάσεις που ενισχύουν την αντίστασή μας στο εργασιακό άγχος.  Τέλος, είναι σωστό να παίρνουμε το χρόνο να χαλάρωνουμε και όποτε μπορούμε, να συμμετέχουμε σε προγράμματα χαλάρωσης.  Η μουσική, ο χορός, η yoga, οι σωστές αναπνοές είναι κάποιοι απο τους τρόπους που συμβάλλουν στο σκοπό αυτό.    

 

Άρθρο: Τένια Μακρή

  Το διαβάσαμε εδώ