Σύνδρομο ελλειματικής προσοχής

Ο ειδικός ο οποίος είναι αρμόδιος να κάνει την αξιολόγηση και τη διάγνωση της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής με/χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ) μπορεί να είναι Κλινικός ή Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος ή Παιδοψυχίατρος. Η διάγνωση γίνεται με βάση τα κριτήρια τα οποία έχουν καθοριστεί από την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία.
Η διάγνωση ΔΕΠΥ σε παιδιά 5 ετών και κάτω είναι δύσκολη. Αυτό συμβαίνει επειδή πολλά παιδιά προσχολικής ηλικίας παρουσιάζουν συμπεριφορές οι οποίες είναι χαρακτηριστικές της διαταραχής αυτής, αλλά για παιδιά ηλικίας κάτω των 5 θεωρούνται φυσιολογικές βάση του αναπτυξιακού τους επιπέδου. Επιπρόσθετα, τα παιδιά παρουσιάζουν πολύ γρήγορες αλλαγές κατά τη διάρκεια των προσχολικών χρόνων. Είναι επίσης δύσκολο να γίνει διάγνωση ΔΕΠΥ όταν το παιδί έχει ήδη εισέλθει στην εφηβεία.

Δεν υπάρχει μία και μοναδική δοκιμασία για αξιολόγηση του ΔΕΠΥ. Η διαδικασία αξιολόγησης απαιτεί πολλαπλά βήματα και αφορά τη συλλογή πολλών πληροφοριών από διάφορες πηγές. Στην αξιολόγηση λαμβάνετε μέρος εσείς, το παιδί σας, το σχολείο του παιδιού σας και άλλα σημαντικά για το παιδί άτομα.

Παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν σημάδια ελλειμματικής προσοχής, υπερκινητικότητας, και/ ή παρορμητικότητας με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Ο Ειδικός ο οποίος θα επισκεφθείτε θα παρατηρήσει κατά πόσο η συμπεριφορά του παιδιού σας βρίσκεται στα φυσιολογικά πλαίσια σύμφωνα με την ηλικία του, βασισμένος επίσης στις πληροφορίες τις οποίες εσείς θα του δώσετε.

Για να επιβεβαιώσουμε μια διάγνωση ΔΕΠΥ αυτές οι συμπεριφορές θα πρέπει να:
• Παρουσιάζονται σε περισσότερα από ένα πλαίσια, όπως το σπίτι, το σχολείο και σε άλλες κοινωνικές καταστάσεις.
• Να παρουσιάζονται ως πιο σοβαρές σε σχέση με παιδιά της ηλικίας του.
• Να εμφανίζονται για πρώτη φορά πριν από την συμπλήρωση 7 χρόνων του παιδιού. (Παρ΄ όλα αυτά μπορεί να μην είχαν αναγνωριστεί αυτές οι συμπεριφορές ως συμπτώματα της ΔΕΠΥ από τότε.)
• Να επιμένουν για περισσότερο από έξι μήνες.
• Να παρεμποδίζουν τη λειτουργικότητα του παιδιού στο σχολείο, το σπίτι, και/ή σε άλλες κοινωνικές περιστάσεις.

Σε συνδυασμό με την παρατήρηση της συμπεριφοράς του παιδιού, ο Ειδικός θα ζητήσει και την αξιολόγηση της φυσικής κατάστασης του παιδιού. Είναι απαραίτητο ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό για να αξιολογηθούν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες παρουσιάζονται οι πιο πάνω συμπεριφορές και για να διερευνηθεί εάν υπάρχουν άλλες μεταβλητές οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν τη συμπεριφορά του παιδιού σας. Επίσης, ο ειδικός θα μιλήσει με το παιδί σας για το πώς το ίδιο ενεργεί και αισθάνεται.

Πότε παραπέμπεται το παιδί για περαιτέρω αξιολόγηση:
Εάν υπάρχουν ανησυχίες για ύπαρξη κάποιας από τις πιο κάτω δυσκολίες, ο Ειδικός ίσως χρειαστεί να παραπέμψει το παιδί σας για περαιτέρω αξιολόγηση από κάποιο πιο εξειδικευμένο άτομο.

-Νοητική Υστέρηση
-Αναπτυξιακή Διαταραχή, όπως προβλήματα λόγου, κινητικές δυσκολίες ή κάποια μαθησιακή διαταραχή
- Χρόνια Ασθένεια η οποία αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή η οποία μπορεί να επηρεάζει τη μάθηση.
-Δυσκολίες όρασης ή/και ακοής
-Ιστορικό κακοποίησης
-Διαταραχή μείζονος κατάθλιψης ή άγχους
-Σοβαρής μορφής αντιδραστική συμπεριφορά
-Πιθανές κρίσεις επιληψίας

Ως γονέας, θα παρέχετε χρήσιμες πληροφορίες όσον αφορά στη συμπεριφορά του παιδιού σας και πως επηρεάζει τη ζωή του στο σπίτι, το σχολείο και σε άλλες κοινωνικές καταστάσεις. Ο ειδικός χρειάζεται να μάθει από εσάς ποια συμπτώματα παρουσιάζει το παιδί σας, πόσο είναι το χρονικό διάστημα το οποίο επιμένουν τα συμπτώματα αυτά και πώς αυτές οι συμπεριφορές επηρεάζουν τη ζωή του παιδιού και της οικογένειάς σας. Είναι πιθανό να χρειαστεί να συμπληρώσετε κάποια ερωτηματολόγια που θα αφορούν τη συμπεριφορά του παιδιού σας.
Είναι επίσης σημαντικό να μοιραστείτε με τον ειδικό το οικογενειακό σας ιστορικό το οποίο πιθανόν να δώσει σημαντικές πληροφορίες για την κατάσταση του παιδιού σας.

Για μια σωστή διάγνωση, ο ειδικός χρειάζεται να πάρει πληροφορίες για το παιδί και από τη δασκάλα της τάξης του. Παιδιά ηλικίας 6 με 12 ετών περνούν πολλές από τις παραγωγικές τους ώρες στο χώρο του σχολείου, για το λόγο αυτό οι δάσκαλοι προσφέρουν πολύ σημαντικές πληροφορίες όσον αφορά:
• Στη συμπεριφορά του παιδιού σας μέσα στη τάξη
• Τις μεθόδους μάθησης τις οποίες χρησιμοποιεί το παιδί σας
• Για πόσο χρονικό διάστημα τα συμπτώματα αυτά αποτελούν πρόβλημα
• Πως τα συμπτώματα επηρεάζουν την πρόοδο του παιδιού σας
• Πώς έχει προσαρμοστεί το πρόγραμμα της τάξης για να βοηθηθεί το παιδί σας
• Εάν υπάρχουν κάποιες άλλες καταστάσεις οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν τη συμπεριφορά του

Επίσης, ο ειδικός ίσως χρειαστεί να δει δείγμα της δουλείας του παιδιού από την σχολική τάξη. Πληροφορίες για το παιδί σας μπορεί να παρέχουν και άλλα σημαντικά άτομα στη ζωή του παιδιού. Δάσκαλοι του παιδιού σε προηγούμενες τάξεις, δάσκαλοι από το φροντιστήριο, προπονητές εάν το παιδί σας ασχολείται με τον αθλητισμό.
Είναι πιθανό το παιδί σας να παρουσιάζει διαφορετικές συμπεριφορές στο σπίτι σε σύγκριση με συμπεριφορές που παρουσιάζει σε άλλα πλαίσια, όπως είναι το σχολείο, το σπίτι τις γιαγιάς και του παππού, η απογευματινή τάξη των φροντιστηρίων κ.τ.λ. Είναι απαραίτητο ο ειδικός να ζητά άμεσες πληροφορίες για το πώς το παιδί δρα και συμπεριφέρεται σε περισσότερο από ένα πλαίσια. Είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη άλλοι πιθανοί λόγοι για τους οποίους παρουσιάζονται τα συμπτώματα σε αυτά τα πλαίσια. Σε κάποιες περιπτώσεις, ίσως να είναι χρήσιμη η εμπλοκή και άλλων ειδικών ψυχικής υγείας όπως είναι ο ψυχίατρος και ο κλινικός ψυχολόγος.

Είναι καλό να γνωρίζετε ότι δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι αξιολόγησης εκτός από την πιο πάνω οι οποίες αποδεδειγμένα η κάθε μια ξεχωριστά και από μόνη της να δίνει τελική διάγνωση για ΔΕΠΥ. Κατά διαστήματα έχουν παρουσιαστεί πολλές θεωρίες.

Έρευνες όμως έχουν δείξει ότι η πιο κάτω αξιολογήσεις δεν έχουν μεγάλη διαγνωστική αξία όσον αφορά στη ΔΕΠΥ.
• Διερεύνηση για υψηλά επίπεδα μόλυβδου στο αίμα
• Διερεύνηση για πάθηση του θυρεοειδή αδένα
• Μηχανογραφημένες δοκιμασίες CPT
• Απεικονίσεις εγκεφάλου όπως το CAT scan, MRI, κ.τ.λ.
• Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG)

Θα ήταν σωστό να σημειωθεί ότι παρόλο που οι πιο πάνω μέθοδοι δεν είναι ιδιαίτερα βοηθητικές για την διάγνωση της ΔΕΠΥ, ο παιδίατρός σας ίσως παρατηρήσει κάποια συμπτώματα για τα οποία είναι απαραίτητο να γίνουν αναλύσεις αίματος, απεικονίσεις εγκ&ep.

Άρθρο: Λουτσιάνα Σαββίδου, Σχολική Ψυχολόγος