Η Κατερίνα κι ο Νίκος είχαν αποφασίσει να πάρουν κινητό στην κόρη τους όταν θα γινόταν 15 χρονών. Τα σχέδιά τους όμως άλλαξαν και η 11χρονη Νάταλι απέκτησε το πρώτο της κινητό νωρίτερα. «Αρχικά υποκύψαμε στις πιέσεις της και την γκρίνια της αλλά δεν ήταν μόνο αυτό» λέει η Κατερίνα. «Πηγαίνει στην πλατεία με τις φίλες της και κάνουν ποδήλατο στο κοντινό μας πάρκο. Κάποιες ημέρες μετά τα αγγλικά θέλει να πάει στη φίλη της για να διαβάσουν μαζί. Νιώθω μεγαλύτερη ασφάλεια όταν ξέρω ότι μπορώ να της τηλεφωνήσω ή ακόμα περισσότερο, μπορεί να μου τηλεφωνήσει όποτε θέλει».

Από τη μια, το κινητό δίνει στους γονείς την ασφάλεια ότι μπορούν να επικοινωνήσουν ανά πάσα στιγμή με το παιδί τους, από την άλλη το παιδί τους είναι εκτεθειμένο σε κινδύνους που αφορούν την υγεία του, τόσο τη σωματική όσο και την ψυχολογική. Κι όσο τα smartphones εξελίσσονται και οι έφηβοι ανακαλύπτουν τρόπους ηλεκτρονικής …διαφυγής,  ο έλεγχος γίνεται συνεχώς και πιο δύσκολος .

Απευθυνθήκαμε στον ψυχολόγο Πάτροκλο Παπαδάκη για να μας βοηθήσει να καταλάβουμε πότε είναι ο κατάλληλος χρόνος για να υποκύψουμε στο "στενό μαρκάρισμα" των παιδιών μας και να τους αγοράσουμε το πρώτο τους κινητό τηλέφωνο.
 

Από ποια ηλικία και μετά η χρήση του κινητού τηλεφώνου ενδείκνυται για τα παιδιά;

Σχετικά με την ηλικία που ενδείκνυται για ένα παιδί να πάρει το πρώτο του κινητό δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Σίγουρα, ένα παιδί πέντε ή έξι ετών είναι ανώριμο για να έχει κινητό τηλέφωνο. Τι συμβαίνει όμως με ένα 10χρονο; Ή ακόμα περισσότερο με ένα 12χρονο παιδί; Έρευνες δείχνουν ότι ένα παιδί 10-12 ετών ίσως μπορεί να έχει κινητό ανάλογο των αναγκών του, προκειμένου να μπορεί να επικοινωνεί μαζί μας όταν βρίσκεται μακριά από το σπίτι. Πάντα όμως λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τους χώρους που το παιδί κινείται (σχολείο, φορντιστήριο, δραστηριότητες κλπ), τους κανόνες που εκεί ισχύουν και αν το κινητό τηλέφωνο αποτελεί πραγματική ανάγκη.

 

Ποια στοιχεία στο χαρακτήρα και στις συνήθειες του παιδιού μας μπορούν να μας καθοδηγήσουν να καταλάβουμε εάν είναι αρκετά ώριμο ώστε να έχει κινητό τηλέφωνο;

Για να βρούμε πότε το παιδί θα είναι έτοιμο θα πρέπει να ελέγξουμε την ωριμότητα και την υπευθυνότητα του παιδιού μας. Στοιχεία που θα μας βοηθήσουν είναι
• Αν μπορεί να διαχειρίζεται μόνο του τον χρόνο των δραστηριοτήτων του.
• Αν ξέρει να προσέχει τα προσωπικά του αντικείμενα.
• Αν μπορεί να χειριστεί την τεχνολογία με επιτυχία (στο δικό μας κινητό ή στον υπολογιστή πχ).
• Αν αντιλαμβάνεται τους περιορισμούς που θα του θέσουμε και αν καταλαβαίνει ότι η χρήση του θα έχει κανόνες.

 

Υπάρχει κάτι που πρέπει να πούμε ή να κάνουμε πριν την αγορά του; Ποια όρια πρέπει να βάλουμε;

Το πρώτο όριο που θα πρέπει να βάλουμε είναι το κόστος των κλήσεων. Το παιδί δεν ξέρει ακόμα να χειρίζεται το οικονομικό κομμάτι, οπότε θα πρέπει να του εξηγήσουμε εμείς και να φροντίσουμε να έχουμε τον έλεγχο. Το δεύτερο είναι να θέσουμε όρια για το πότε, πού και πόσο το χρησιμοποιεί. Το σχολείο και το φροντιστήριο θα έχουν τους δικούς τους κανόνες που το παιδί θα πρέπει να σέβεται, αλλά κανόνες θα πρέπει να υπάρχουν και στο σπίτι, προκειμένου να μην ξενυχτάει ή να απορροφάται σε αυτό για πολλή ώρα. Άλλωστε, θα πρέπει να αντιληφθεί ότι το κινητό τηλέφωνο δεν είναι ένα παιχνίδι, αλλά ένα εργαλείο επικοινωνίας. Και φυσικά, εμείς οι γονείς δεν θα πρέπει να του δώσουμε το παλιό smartphone που έχουμε για να πάρουμε καινούργιο, αλλά ένα απλό και φτηνό κινητό, που να καλύπτει τις βασικές του ανάγκες. Δεν θέλουμε το παιδί μας να μπαίνει στο internet χωρίς έλεγχο ή να κινδυνεύει να γίνει στόχος κλοπής.

 

Τι πρέπει να μας θορυβήσει από τη χρήση του κινητού;

Η υπερβολική ενασχόληση του παιδιού με αυτό και η παραμέληση άλλων δραστηριοτήτων θα πρέπει να μας ανησυχήσει. Επίσης, υπερβολικοί λογαριασμοί, αν δεν έχουμε τον έλεγχο με κάρτα ή όριο κλήσεων. Ακόμα, αν το δούμε να χάνει τον ενδιαφέρον του για δραστηριότητες που πριν έκανε με λαχτάρα ή το κουβαλάει πάντα μαζί του, θα πρέπει να αναρωτηθούμε το γιατί και να θέσουμε περιορισμούς. Αλλά μην ξεχνάτε: το ζωντανό παράδειγμα είμαστε εμείς, ο τρόπος που χρησιμοποιούμε το δικό μας κινητό τηλέφωνο.

 

Ποιοι κίνδυνοι ελλοχεύουν; Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε;

Η ακτινοβολία από τα κινητά τηλέφωνα είναι ο κλασικός και γνωστός κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε όλοι μας. Τα παιδιά όμως είναι ακόμα πιο ευάλωτα. Επίσης, τα ακριβά smartphones μπορεί να κάνουν ένα παιδί στόχο κλοπής και βίας. Ο εθισμός σε αυτά είναι πιθανό να υπάρξει, ειδικά στην εφηβεία που υπάρχει επικοινωνία με συνομηλίκους και οι πρώτες ερωτικές σχέσεις. Ένας άλλος σημαντικός κίνδυνος που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια είναι το bullying μέσω κινητού τηλεφώνου, με απειλητικά μηνύματα ή φωτογραφίες και βίντεο που μπορεί να εκθέτουν την προσωπική ζωή και τον προσωπικό χώρο του παιδιού. Ενημερωθείτε εσείς οι γονείς γι’αυτά, ώστε να μπορείτε να ενημερώσετε τα παιδιά σας.

 

Η διαπροσωπική επαφή αυξάνεται ή μειώνεται με τη χρήση του κινητού; Τα παιδιά γίνονται πιο κοινωνικά ή χάνουν την προσωπική επαφή;

Εξαρτάται από τη χρήση του κινητού και τις κοινωνικές δεξιότητες του παιδιού. Ένα κοινωνικό παιδί θα χρησιμοποιήσει το κινητό ως μέσο επικοινωνίας, ειδικά αν είναι μία απλή συσκευή χωρίς πολλές εφαρμογές και παιχνίδια. Καλό κριτήριο θα αποτελέσει η στάση και συμμετοχή του σε άλλες δραστηριότητες. Αν δεν αλλοιωθεί δεν χρειάζεται να ανησυχούμε. Αν όμως το βλέπουμε να απομονώνεται και να είναι έντονα μελαγχολικό σε σύγκριση με πριν, θα πρέπει να του δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή και ενδιαφέρον.
 

 

Τι είναι το σύνδρομο στέρησης του κινητού;

Το σύνδρομο στέρησης του κινητού παρατηρείται κυρίως σε εφήβους. Στο εξωτερικό αναφέρεται και ως smartphone addiction. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι οι έφηβοι σε ποσοστό κοντά στο 70% δηλώνουν ότι δεν αντέχουν χωρίς το κινητό τους τηλέφωνο, ενώ η στέρηση αυτού προκαλεί συμπτώματα παρόμοια με το στερητικό σύνδρομο από ουσίες, αλλά και καταθλιπτικά συμπτώματα. Έχει παρατηρηθεί επίσης, να βιώνουν άγχος αποχωρισμού με τη συσκευή τους ή να γίνονται πιο επιθετικοί όταν κάποιος τους αποσπάσει την προσοχή τους από αυτό.

 

Σε ποιες περιπτώσεις μπορεί η χρήση του να είναι θετική;

Σίγουρα δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει την ευκολία που ένα κινητό τηλέφωνο προσφέρει. Όπου κι αν βρίσκεται το παιδί μας μπορούμε να το βρούμε, να μάθουμε αν είναι καλά, να μας καλέσει το ίδιο αν μας χρειάζεται και να πληροφορηθούμε τι κάνει και με ποιους είναι. Αυτό κάνει και τους γονείς (κυρίως), αλλά και το παιδί να αισθάνονται πιο ασφαλείς. Ειδικά αν το παιδί μας βρεθεί σε κίνδυνο ή αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα. Ακόμα και σε πιο απλές καταστάσεις, όπως η ακύρωση ενός μαθήματος ή μιας δραστηριότητας ή αν αργοπορήσει στην επιστροφή. Η επικοινωνία γονιού-παιδιού θα λύσει άμεσα πολλά προβλήματα.

 

Χαμένοι σ’ ένα …smartphone

Η επικοινωνία τους, η μουσική τους, οι φωτογραφίες τους, τα παιχνίδια τους, οι επαφές τους, το πρόγραμμά τους… ένα τεράστιο κομμάτι της ζωής τους βρίσκεται αποθηκευμένο μέσα στο κινητό τους.
Πόσο εξαρτημένοι είναι οι έφηβοι από το κινητό τους; Είναι ένα απλό φαινόμενο της εποχής ή πρόκειται για μια επικίνδυνη συνήθεια;
Σύμφωνα με έρευνα του « Pew Internet and American Life Project» τέσσερις στους πέντε εφήβους δηλώνουν ότι όταν κοιμούνται έχουν το κινητό τους κάτω από το μαξιλάρι τους ή δίπλα στο κρεβάτι τους, είτε για να ανταλλάξουν SMS αργά τη νύχτα, είτε για να ξυπνήσουν χρησιμοποιώντας την ενσωματωμένη λειτουργία αφύπνισης.

Οι κίνδυνοι αρκετοί. Ανάμεσά τους το «sexting», ένα φαινόμενο όχι και τόσο σπάνιο στην εποχή μας. Φωτογραφίες δικές τους ή άλλων με σεξουαλικό περιεχόμενο κάνουν τηλεφωνικό γύρο μέσω μηνυμάτων με ή χωρίς να υπάρχει πάντα η συναίνεση του εικονιζόμενου. Το ίδιο συχνή είναι και η παρενόχληση κι ο εκφοβισμός μέσω κινητού. Μία έρευνα αποκαλύπτει ότι ένας έφηβος μπορεί να ανταλλάσσει ακόμα και 80 μηνύματα την ημέρα, με τα κορίτσια να στέφονται βασίλισσες των SMS!

 

Η ελληνική πραγματικότητα

Σύμφωνα με αποτελέσματα της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος:

  • 86.5% των εφήβων ηλικίας 12-15 ετών έχουν το δικό τους κινητό τηλέφωνο,
  • 88.9% χρησιμοποιούν το κινητό τους καθημερινά,
  • 56.5% μιλούν καθημερινά 1-5 λεπτά, και ένα 18.5% καθημερινά 6-10 λεπτά, ή αλλιώς 180 - 300 λεπτά μηνιαίως, δηλαδή περισσότερο από πολλούς ενήλικες.
  • 89% στέλνουν μηνύματα SMS καθημερινά, με ένα 41% να στέλνει 4-10 μηνύματα καθημερινά.
  • 62.3% των εφήβων στέλνουν φωτογραφίες ή βίντεο κλιπ,
  • 8.2% κατεβάζουν φωτογραφίες,
  • 3.4% σερφάρει στο Διαδίκτυο.

 

Πώς θα τα προστατέψουμε από την ακτινοβολία;

Σύμφωνα με τον Λουκά Χ. Μαργαρίτη, Καθηγητή Κυτταρικής Βιολογίας και Ραδιοβιολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα απέναντι στην ακτινοβολία επειδή τόσο ο εγκέφαλός τους όσο και ολόκληρος ο οργανισμός τους αναπτύσσονται συνεχώς. Επιπλέον το πάχος του κρανιακού οστού των παιδιών είναι πολύ μικρότερο εκείνου των ενηλίκων και η ακτινοβολία διεισδύει στον εγκέφαλο πολύ πιο εύκολα.

 

Γι αυτό συμβουλεύει:

►  Αποφεύγετε τη συνομιλία με το κινητό κολλημένο στο αυτί.
►  Χρησιμοποιείτε ενσύρματο hands free ή ασύρματο blue tooth. Εκτιμάται ότι οι επιπτώσεις από την ακτινοβολία τους είναι μειωμένες.
►  Προσέχετε πού και πώς τοποθετείτε το κινητό σας. Αποφεύγετε να το βάζετε στην τσέπη σας. Αν αυτό είναι απαραίτητο, τοποθετήστε το με τέτοιο προσανατολισμό ώστε η πίσω πλευρά να μην εφάπτεται στο σώμα, καθώς αυτή είναι η πλευρά από την οποία τα περισσότερα κινητά εκπέμπουν τη μέγιστη ένταση ακτινοβολίας.
►  Μην εμπιστεύεστε τα αυτοκόλλητα, που τοποθετούνται στο πίσω μέρος του κινητού και υποτίθεται ότι απορροφούν την ακτινοβολία που εκπέμπεται. Αυτή τους η ιδιότητα δεν έχει επιβεβαιωθεί από τις μετρήσεις.

Oι επιπτώσεις στην υγεία, όπως εξηγεί ο κ. Mαργαρίτης, εξαρτώνται από το είδος του κινητού και συγκεκριμένα από την τιμή SAR (specific absorption rate). Πρόκειται για τον ειδικό ρυθμό απορρόφησης της ακτινοβολίας που μετράται σε βατ ανά κιλό σωματικής μάζας και διαφέρει από συσκευή σε συσκευή. Πριν αγοράσετε μια συσκευή, ρωτήστε τους ειδικούς στο κατάστημα.


  Το διαβάσαμε εδώ